สืบเนื่องจากแนวทางปฏิบัติของที่ประชุมแพทยศาสตรศึกษาแห่งชาติ ซึ่งได้เสนอแนวทางปฏิบัติแก่โรงเรียนแพทย์ทุกแห่ง โดยให้จัดหลักสูตรแพทยศาสตร์บัณฑิตที่มุ่งเน้นความรู้ ทักษะ และเจตคติในการบริการระดับปฐมภูมิ ซึ่งท่านคณบดี (รองศาสตราจารย์ นายแพทย์กัมมาล กุมาร ปาวา) ได้หารือกับท่านรัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงสาธารณสุข ถึงแนวทางในการผลิตบัณฑิตแพทย์ตามความต้องการของกระทรวงสาธารณสุข ซึ่งต้องมีคุณสมบัติ ที่สามารถให้การดูแลสุขภาพของประชาชนแบบองค์รวม
คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ จึงได้จัดตั้งโครงการศูนย์ฝึกปฏิบัติงานชุมชนเชิงบูรณาการ ศูนย์แพทย์ปฐมภูมิและแพทย์แผนไทยประยุกต์ ตั้งแต่วันที่ 1 ตุลาคม 2544 โดยเข้าร่วมโครงการหลักประกันสุขภาพถ้วนหน้ากับสำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ รับผิดชอบประชาชนในเขตพื้นที่ หมู่ 1 – 18 ตำบลคูคต อำเภอ ลำลูกกา จังหวัดปทุมธานี ในช่วงแรก ศูนย์ฯ มีโรงพยาบาลธรรมศาสตร์เฉลิมพระเกียรติ เป็นโรงพยาบาลรับส่งต่อผู้ป่วยที่ต้องได้รับการดูแลสุขภาพในระดับสูงต่อไป ก่อนจะเปลี่ยนมาเป็นโรงพยาบาลประชาธิปัตย์และโรงพยาบาลปทุมธานี ตามนโยบายของสำนักงานสาธารณสุขจังหวัด ในปี 2562
คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ได้เปลี่ยนชื่อจากศูนย์แพทย์ปฐมภูมิและแพทย์แผนไทยประยุกต์เป็นศูนย์การแพทย์ธรรมศาสตร์คูคต ในปี 2565 เพื่อรองรับการเพิ่มบริการให้ครอบคลุมและตอบสนองต่อความต้องการและปัญหาสุขภาพของประชาชนในพื้นที่ เช่น ศูนย์ไตเทียม ห้องเอกซเรย์ ห้องปฏิบัติการเพื่อช่วยวินิจฉัยการนอนไม่หลับและบริการตรวจสุขภาพ เป็นต้น
สถานที่ทำการ
ศูนย์แพทย์ปฐมภูมิและแพทย์แผนไทยประยุกต์ เดิมเปิดให้บริการแก่ประชาชนทั่วไป ณ สถานีดับเพลิงของเทศบาลเมืองคูคต ต่อมาได้มีการย้ายสถานที่ทำการไปเช่าอยู่ที่ลำลูกกาซอย 39 ตำบลคูคต อำเภอลำลูกกา จังหวัดปทุมธานี และซอยลำลูกกา 21 และได้ย้ายที่ทำการจากซอยลำลูกกา 39 เนื่องจากหมดสัญญาเช่า โดยได้ทำสัญญาเช่าอาคารที่ทำการ โดยเช่าอาคารพาณิชย์ 3 ชั้นใกล้กับศูนย์การค้าเซียร์รังสิต ซึ่งต่อมาในปี 2550 นายแพทย์เฉก ธนะสิริ และครอบครัว ได้บริจาคที่ดินจำนวน 10 ไร่ ณ บริเวณซอยลำลูกกา 19 ตำบลคูคต อำเภอลำลูกกา จังหวัดปทุมธานี ให้แก่มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ เพื่อให้คณะแพทยศาสตร์ ได้จัดตั้งศูนย์แพทย์ปฐมภูมิและแพทย์แผนไทยประยุกต์ ซึ่งคณะแพทยศาสตร์ ได้รับอนุมัติงบประมาณในการก่อสร้างอาคาร ถนนรอบอาคาร โรงอาหาร และลานจอดรถ จำนวนประมาณ 66 ล้านบาท และได้รับอนุมัติงบประมาณสำหรับจัดซื้อครุภัณฑ์ที่จำเป็น จำนวน 11 ล้านบาท
อาคารศูนย์แพทย์ปฐมภูมิฯ ดังกล่าวได้เริ่มก่อสร้างเมื่อปี 2553 แล้วเสร็จเมื่อปี 2555 และได้ย้ายอาคาร ที่ทำการมาที่ซอยลำลูกกา 19 และเปิดให้บริการรักษาพยาบาลแก่ประชาชนในปี 2557
ลักษณะการให้บริการรักษาพยาบาลผู้ป่วยในปัจจุบัน ได้แก่
- ให้บริการตรวจรักษาผู้ป่วยทั่วไป (เฉพาะผู้ป่วยนอก)
- ให้บริการตรวจรักษาทางด้านแพทย์แผนไทยประยุกต์
- บริการให้คำปรึกษาและแนะนำด้านการรักษาพยาบาล
- ให้บริการสร้างเสริมสุขภาพ ป้องกันโรค และฟื้นฟูสภาพ
- ให้บริการฟอกเลือดด้วยเครื่องไตเทียม
ด้านการเรียนการสอน
ศูนย์แพทย์ปฐมภูมิและแพทย์แผนไทยประยุกต์ เป็นต้นแบบในการจัดบริการเวชปฏิบัติครอบครัวในชุมชนที่บริหารจัดการโดยคณะแพทยศาสตร์ โดยมีการประสานงานกับองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นอย่างใกล้ชิด ซึ่งมีความแตกต่างจากแหล่งฝึกปฏิบัติอื่นๆ ในปีงบประมาณที่ผ่านมา ศูนย์แพทย์ฯ รับเป็นแหล่งฝึกปฏิบัติให้นักศึกษาสาย สุขศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ดังนี้
ระดับปริญญาตรี
- นักศึกษาแพทย์ ชั้นปีที่ 4 ปีที่ 5 และปีที่ 6 ฝึกปฏิบัติงาน เน้นการดูแลผู้ป่วยอย่างเป็นองค์รวมตามหลักการเวชศาสตร์ครอบครัว รวมทั้ง สังเกตการณ์ในการดูแลผู้ป่วยในคลินิกแพทย์แผนไทยประยุกต์ เพื่อให้ได้แนวคิดในการบูรณาการศาสตร์ของแพทย์แผนปัจจุบันและแพทย์แผนไทยประยุกต์
- นักศึกษาแพทย์แผนไทยประยุกต์ ชั้นปีที่ 2 ถึงชั้นปีที่ 4 ฝึกปฏิบัติที่คลินิกแพทย์แผนไทยประยุกต์ และสังเกตการณ์การดูแลผู้ป่วยในคลินิกเวชศาสตร์ครอบครัว
ระดับบัณฑิตศึกษา
- นักศึกษาระดับปริญญาโท หลักสูตรพยาบาลศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาการพยาบาลเวชปฏิบัติชุมชน คณะพยาบาลศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ฝึกปฏิบัติการตรวจรักษาโรคเบื้องต้น และโรคเรื้อรังไม่ซับซ้อน
แพทย์ประจำบ้าน
- แพทย์ประจำบ้าน สาขาเวชศาสตร์ครอบครัว หมุนเวียนฝึกปฏิบัติงานเวชปฏิบัติปฐมภูมิ การเยี่ยมครอบครัวในเขตพื้นที่รับผิดชอบ และ จัดทำโครงการส่งเสริมสุขภาพป้องกันโรคระดับชุมชน ตามเกณฑ์การฝึกอบรมของราชวิทยาลัยแพทย์เวชศาสตร์ครอบครัวแห่งประเทศไทย
- แพทย์ประจำบ้าน และ/หรืออาจารย์สาขารังสีวิทยา หมุนเวียนให้บริการตรวจผู้ป่วยด้วยคลื่นเสียงความเสี่ยงสูงทางหน้าท้อง (transabdominal Ultrasound,TAS
เครือข่ายความร่วมมือกับองค์กรภาครัฐ
ศูนย์แพทย์ปฐมภูมิและแพทย์แผนไทยประยุกต์ มีสถานะเป็นหน่วยบริการประจำ และหน่วยบริการปฐมภูมิ โดยมีหน่วยบริการเครือข่าย จำนวน 3 แห่งได้แก่
- โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลคูคต รับผิดชอบประชาชนหมู่ที่ 6, 7 และ 12
- ศูนย์บริการสาธารณสุขเทศบาลเมืองคูคต รับผิดชอบประชาชนหมู่ที่ 8, 9, 10, 11 และ 17
- ศูนย์บริการสาธารณสุขเทศบาลเมืองลำสามแก้ว รับผิดชอบประชาชนหมู่ที่ 1, 2 และ 3